De ontkenningsfases bij financiële en overige zakelijk problemen.

In mijn hoedanigheid als directeur van het Nationaal Faillissement Preventie Instituut (NFPI) heb ik deze theorie ontwikkeld na jarenlange ervaring met vele honderden ondernemers die ik in de laatste veertig jaar heb begeleid bij insolventie en structurele financiële problemen, faillissementen en doorstarts. 

Elke ondernemer met financiële problemen was voor mij in eerste instantie moeilijk te doorgronden. Niemand liet tijdens een intake of kennismakingsgesprek het achterste van zijn tong zien. Er was altijd nog stille hoop dat de financiële problemen op termijn weg zouden ebben. Na regen komt zonneschijn, althans dat dacht men. 

De negatieve spiraal

Als het moment is aangebroken, een moment dat meestal niet direct zichtbaar is omdat een stille negatieve spiraal langzaam inzet, is deze spiraal alleen te stoppen als er tijdig en op daadkrachtige wijze wordt ingegrepen. Hulp van buiten af is dan gewenst. Ik kan alleen hulp bieden als insolventieadviseur als de cliënt open staat voor mijn adviezen maar ook bereid is adviezen op te volgen. 

Openheid van zaken;

Het is in de meeste situaties een kwestie van schaamte om dat de realiteit en de onderdrukte gevoelens van mislukking en onmacht over de ontstane financiële situatie naar boven komen. Een situatie die meestal heel lang werd verdrongen, dus de ontkenningsfase die niemand wil erkennen, tot het moment dat het doek valt en de zaak failliet dreigt te gaan met alle negatieve financiële, maar ook de maatschappelijke gevolgen waar men zo bang voor is. 

Door de jaren heen heb ik vele honderden intakegesprekken gevoerd met ondernemers en heb ik mijn eigen theorie ontwikkeld gebaseerd op ervaringen in mijn insolventiepraktijk. Mijn onderzoek van die de fasen van verwerking heb ik onderzocht bij gefailleerden en mensen met torenhoge structurele schulden. Maar ook heb ik met name personen meegemaakt in mijn juridische praktijk die moeite hebben een civiele of strafrechtelijke juridische situatie moeilijk kunnen verwerken.

Ik weet zelf hoe het voelt in een situatie te verkeren en het verwerken van sterke (negatieve) emoties en gebeurtenissen. Ik durf te beweren dat elk mens in zijn of haar leven een periode meemaakt en gedwongen door de omstandigheden een ontkenningsfase doorloopt, in meerdere of mindere mate, langer of korter, de volgende fasen bij een verwerkingsproces zal herkennen;

Fase 1. Ontkenning

Als er iets onverwachts, heftigs of negatiefs gebeurt is het in eerste instantie meestal moeilijk de feiten te bevatten. Zeker in het begin denk je: dit kan niet, ik droom! Je weet eigenlijk wel zeker dat die ander nog van gedachten zal veranderen of wellicht dat je in de maling wordt genomen. Deze ontkenningsfase is in feite een beschermingsmechanisme. Je moet en kunt jezelf dus niet dwingen om de situatie onder ogen te zien, dat komt vanzelf in een latere fase.

Fase 2. Woede

Een stuk woede ontstaat over het onrecht dat plaatsvind. Verwijten aan jezelf of aan een ander vinden nu plaats. Woede kan heel bevrijdend zijn. Deze emotie heeft een zeker nut, het is bedoeld om afstand te nemen. Probeer vooral deze woede wel uit te diepen door er over na te denken en te focussen op iets, maar stop het vooral niet weg. Zelf heb ik vele brieven geschreven, mijn woede, frustratie en onmacht geuit, maar nooit heb verstuurd, dus een brief waarin je jezelf laat gaan of wellicht een (iets genuanceerder) een blog. Soms helpt ook lichamelijke inspanning: lichamelijk inspanning ontlast de geest, het is een afleiding, een stuk hardlopen of een stuk wandelen bijvoorbeeld.

Fase 3. Twijfel en onderhandelen met jezelf

Machteloosheid is een bijzonder vervelend gevoel dus in deze fase proberen we vaak de machteloosheid te onderdrukken door ‘wat als’ vragen te stellen. Aan jezelf en aan je omgeving. Stel je voor, als ik dit of dat anders gedaan zou hebben dan…? 

Of: als ik jou nou dit biedt, zou je dan…? Je gaat anderen dingen verwijten, of jezelf. Vreemd misschien, maar schuldgevoel is makkelijker te accepteren dan machteloosheid. Dat geeft tenminste nog enige grip, een beetje logica.

Fase 5. Acceptatie

Je bent door je ongeloof, je woede en rationalisaties heen, en ja, ook door dat diepe verdriet. Je weet dat de realiteit niet leuk is, maar je kunt ermee verder. Je beseft vervolgens ook dat het leven nog mooie kanten heeft en dat een uitgebreid zondagsontbijtje met een gekookt eitje en een glas Jus de Orange lekker smaakt, de vogels nog fluiten, je werk ook leuke kanten heeft, je partner, vrienden er voor je zijn als je ze nodig hebt. Overtuigingen als ‘ik deug niet’ of ‘wat een lummel’ hebben plaatsgemaakt de realisatie dat het wellicht goed is zoals het nu is.

6. Zingeving 

Pas achteraf blijkt het doormaken van je verwerkingsproces positieve kanten te hebben. In eerdere fases verhief je je vroegere situatie misschien tot sprookje, nu kun je op afstand bekijken hoe het echt zat. Waarvan wil je zorgen dat het je nooit meer overkomt, wat koester je? En je leert ook dat je er weer bovenop komt, dat er dingen zijn die je sterker maken, waar je van geleerd hebt. En dat je dingen misschien anders gaat doen en aan anderen gewoon minder zwaar zult tillen.

7. Een schone lei

Het is na een schuldsanering en een zakelijk faillissement als je alles bent kwijtgeraakt heel enerverend om opnieuw op te starten en een nieuwe weg in te slaan.

Wij bij het Nationaal Faillissement Preventie Instituut helpen ondernemers niet alleen met het saneren wij schulden, wij geven ook richting aan het toekomstperspectief. Het is zo jammer dat na een eerste kennismaking zoveel personen tegen mij zeggen; “Hadden wij u maar eerder leren kennen”